UPRZEJMIE INFORMUJEMY, ŻE USŁUGI ZWIĄZANE Z ANALIZĄ PRZESŁANEK PRAWNYCH SKARGI ORAZ PISANIEM SKARG DO TRYBUNAŁU W STRASBURGU REALIZUJEMY NADAL W RAMACH CENTRUM BIZNESU FCIP
TELEFON KONTAKTOWY 94/3471317
MAIL: prawo@biznes.koszalin.pl

Regionalne Centrum Informacji Europejskiej, obecnie Centrum Biznesu w Koszalinie od samego początku swojej działalnoci zajmuje się problematyk' zwi'zan' z ochron' praw człowieka. W 2001 r. z uwagi na duże zapotrzebowanie na informację wydaliťmy bezpłatn' broszurę "Jak pisać skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu" (patrz: dział Publikacje ). Publikacja ta spotkała się z dużym uznaniem ťrodowiska prawniczego i otrzymała rekomendację Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia" oraz Fundacji Stefana Batorego w ramach programu "Obywatel w s'dzie". Usługi doradcze ťwiadczone przez Centrum Biznesu (dawniej RCIE) Koszalin w zakresie problematyki skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka maj' przede wszystkim na celu objaťnienie "krok po kroku" zawiłoťci procedur strasburskich, tak aby każdy potencjalny skarż'cy dokładnie wiedział w jakim terminie należy tak' skargę złożyć, jakie wymogi formalne powinna ona spełniać i przede wszystkim jaki jest przedmiotowy i podmiotowy zakres skargi.
Oferujemy również odpłatne doradztwo prawne obejmuj'ce kompleksowe przygotowanie skargi do ETPC lub przygotowanie uzasadnienia do domniemanego naruszenia praw gwarantowanych Konwencj'. Mamy nadzieję, że zawarte w tym dziale informacje okaż' się przydatnym drogowskazem dla tych wszystkich, którzy maj' zamiar dochodzić ochrony przed Trybunałem w Strasburgu. Zapraszamy do kontaktu z naszym biurem.

Istota Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Zanim damy upust naszej "psychologicznej potrzebie poskarżenia się" do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu warto zapoznać się z istot' tej międzynarodowej instytucji. W naszym społeczeństwie Trybunał często mylnie jest traktowany jako remedium na wszelkie mankamenty życia w demokratycznym społeczeństwie: niesprawiedliwoťć władz, opieszałoťć s'dów i urzędników, niesprawiedliwy wymiar sprawiedliwoťci itp. Takie postrzeganie Trybunału w Strasburgu jest nie do końca słuszne. Instancja strasburska nie została powołana po to, aby modyfikować rzeczywistoťć prawn' poszczególnych państw, za każdym razem, gdy obywatel nie akceptuje jej. To państwa w pierwszej kolejnoťci maj' chronić prawa obywateli, Trybunał w Strasburgu jest ostatecznoťci'. Często również podejmuj'c decyzję o napisaniu skargi do Trybunału zapominamy o tym, że stoi on na straży praw gwarantowanych jedynie Europejsk' Konwencj' Praw Człowieka i Podstawowych Wolnoťci. Zatem staje się właťciwy do rozpatrzenia skargi, tylko w sytuacjach naruszenia przez państwo praw gwarantowanych obywatelom Europejsk' Konwencj' Praw Człowieka i Podstawowych Wolnoťci.

Struktura i znaczenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
Europejska Konwencja Praw Człowieka, to traktat międzynarodowy, który wszedł w życie w 1953 r i ma on niew'tpliwie charakter bezprecedensowy. Okreťla on niezbywalne prawa i wolnoťci, na które każdy z nas może się powołać oraz zobowi'zuje państwa do ich przestrzegania w stosunku do każdej osoby podlegaj'cej ich jurysdykcji. Co więcej, Konwencja ustanawia międzynarodowy system ochrony praw człowieka. Państwa, a także osoby indywidualne, bez względu na ich obywatelstwo, mog' wnosić skargi do instytucji w Strasburgu, jeťli zarzucaj' państwu będ'cemu stron' Konwencji naruszenie zagwarantowanych w niej praw. T' instancj' jest oczywiťcie Europejski Trybunał Praw Człowieka, którego obligatoryjna jurysdykcja rozci'ga się z urzędu na wszystkie państwa będ'ce stronami Konwencji.

Podstawowe prawa i wolnoťci objęte s' przepisami rozdziału pierwszego Konwencji:

-          prawo do życia (art. 2),

-          zakaz stosowania tortur i innego poniżaj'cego karania i traktowania (art. 3.),

-          zakaz niewolnictwa, poddaństwa i pracy przymusowej (art.4),

-          prawo do wolnoťci i bezpieczeństwa osobistego (art. 5),

-          prawo do sprawiedliwego i rzetelnego procesu (art. 6),

-          gwarancja nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege (art.7),

-          prawo do prywatnoťci (art.8),

-          wolnoťć myťli, sumienia i wyznania (art. 9),

-          wolnoťć ekspresji (art. 10),

-          wolnoťć zwi'zkowa (art. 11),

-          prawo do małżeństwa (art. 12),

-          prawo do skutecznych ťrodków odwoławczych (art. 13), co jest o tyle istotne, że droga dochodzenia swoich praw rozpoczyna się na gruncie prawa krajowego a wyczerpanie ťrodków prawa wewnętrznego jest warunkiem uruchomienia procedury Konwencji,

-          zakaz wszelkiej dyskryminacji (art. 14), przy czym przepis ten pełni jedynie funkcję pomocnicz' w tym znaczeniu, iż jego naruszenie może nast'pić tylko w powi'zaniu z pogwałceniem innego prawa, gwarantowanego Konwencj' - zatem art. 14 nie zawiera ogólnego zakazu dyskryminacji,

-          możliwoťć derogowania zobowi'zań konwencyjnych (art. 15).

 

Prawa te przysługuj' człowiekowi od momentu urodzenia i z tego jedynie powodu, iż jest ona człowiekiem. Dlatego też, podobnie jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Konwencja Europejska nie kreuje ani nie nadaje wymienionych w niej praw, stwierdza natomiast ich istnienie. Następne rozdziały zawieraj' przepisy, konstytuuj'ce mechanizm kontrolny Konwencji, organizację i funkcjonowanie Trybunału oraz procedury postępowania w fazie rozpatrywania skarg. Znajdziemy tu przepisy wskazuj'ce podmioty, uprawnione do wniesienia skargi, zasadę wykorzystania krajowych ťrodków odwoławczych, będ'c' jednym z warunków dopuszczalnoťci skargi oraz inne warunki dopuszczalnoťci skargi.

 

Podstawowy tekst Konwencji (kliknij aby pobrać dokument) uzupełniony jest przyjętymi póĄniej protokołami dodatkowymi. Można je podzielić na trzy kategorie: częťć z nich (1, 4, 6, 7, 12, 13) rozszerza katalog chronionych praw.

 

I tak Protokół 1 wprowadza dodatkowo:

-          prawo do niezakłóconego korzystania ze swojego mienia (art.1),

-          prawo do nauki oraz prawo rodziców do wychowania dzieci według własnych przekonań religijnych i filozoficznych (art.2),

-          prawo do wolnych wyborów, opartych na tajnym głosowaniu w warunkach, zapewniaj'cych swobodę wyrażania opinii (art.3).

 

Protokół 4 gwarantuje, poza prawami, wymienionymi w Konwencji i Protokole I, także:

-          zakaz pozbawienia wolnoťci jedynie z powodu niemożnoťci wywi'zania się ze zobowi'zania umownego (art.1),

-          prawo do swobodnego poruszania się, wolnoťć wyboru miejsca zamieszkania na terytorium państwa legalnego pobytu oraz prawo do swobodnego opuszczenia terytorium każdego kraju, również własnego (art.2),

-          zakaz indywidualnego i zbiorowego wydalania własnych obywateli, zakaz odmowy wstępu na terytorium państwa obywatelstwa (art.3),

-          zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców (art. 4).

 

Protokół 6 wprowadza w art. 1 zakaz orzekania i wykonywania kary ťmierci w czasie pokoju. Art. 2 protokołu przewiduje możliwoťć orzekania i wykonywania kary ťmierci (wył'cznie zgodnie z postanowieniami ustawy) za czyny popełnione w czasie wojny b'dĄ bezpoťredniego ni' zagrożenia. W protokole tym zawarty jest także zakaz derogowania jego postanowień na podstawie art. 15 oraz zakaz zgłaszania zastrzeżeń na podstawie art. 64 Konwencji.

 

Zgodnie z Protokołem 7 katalog praw chronionych uległ dalszemu rozszerzeniu o kolejne prawa, mianowicie:

-          zakaz wydalania z terytorium Państwa - Strony Konwencji cudzoziemców, przebywaj'cych na tym terytorium legalnie; wyj'tkiem jest tu wydalenie w wyniku decyzji, wydanej zgodnie z prawem i po przedstawieniu powodów, uzasadniaj'cych wydalenie, po rozpatrzeniu sprawy i zapewnieniu cudzoziemcowi właťciwej reprezentacji przed organem, rozpatruj'cym sprawę (art.1),

-          prawo do kontroli instancyjnej wyroków skazuj'cych (art. 2),

-          prawo do odszkodowania za niesłuszne skazanie (art.3),

-          reguła ne bis in idem w prawach karnych (art.4),

-          równouprawnienie małżonków (art. 5).

Protokół 12 zawiera generalny zakaz dyskryminacji a dopiero podpisany Protokół 13 zakaz stosowania kary ťmierci we wszelkich okolicznoťciach.

 

Odrębna grup' s' protokoły, zmieniaj'ce procedurę postępowania przed Trybunałem, czyli zawieraj'ce postanowienia ustrojowo - proceduralne.

Do tej kategorii zalicza się Protokół II, III, V, VIII, IX, X, XI.

 

Materialne postanowienia Konwencji opisuj' jedynie standard minimalny, co oznacza, że w żadnym przypadku nie mog' być powoływane jako podstawa ograniczenia praw i wolnoťci, przysługuj'cych z mocy prawa krajowego.

 

Skarga indywidualna

Prawo do składnia skargi indywidualnej jest fundamentem, na którym opiera się cały europejski system ochrony praw człowieka. Zgodnie z artykułem 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolnoťci (prawo do jej składania ma: "każda osoba fizyczna, organizacja pozarz'dowa lub grupa jednostek, która uważa, że stała się ofiar' naruszenia praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach(...)".

 

Przesłanki materialne skargi indywidualnej

-          Interes osobisty. Skarż'cy powinien wskazać, iż stał się (bezpoťrednio) ofiar' naruszenia praw, gwarantowanych Konwencj' Europejsk' lub którymť z jej protokołów dodatkowych. Skarga nie może być anonimowa. Mog' występować ze skargami również osoby, które ucierpiały wskutek naruszenia praw innych osób (ofiara poťrednia) - zwykle krewni poszkodowanych.

-          Zakaz występowania ze skargami anonimowymi.

-          Interes prawny, czyli uzasadnienie skargi. Skarga nie może dotyczyć czynnoťci podmiotów, nie działaj'cych w imieniu państwa, nie mog' być również w niej powoływane dla uzasadnienia fakty nie sprawdzone b'dĄ nie wskazuj'ce na naruszenie Konwencji b'dĄ po prostu oczywiťcie nieprawdziwe.

-          Zasada subsydiarnoťci, która oznacza obowi'zek wykorzystania ťrodków odwoławczych, dostępnych i skutecznych w prawie wewnętrznym. Orzecznictwo organów strasburskich nie daje, co prawda, definicji "ťrodków ochrony, przewidzianych prawem państwowym", jednak powinno to być ustalone na podstawie prawa wewnętrznego konkretnego państwa. Warunek wykorzystania ťrodków krajowych nie jest spełniony, jeťli w postępowaniu przed organami wewnętrznymi powód nie powołuje się na przedmiot ochrony, jakim jest prawo, chronione Konwencj' (nie zmienia sytuacji fakt, iż organ państwa jest zobligowany do tego z urzędu). Skarż'cy natomiast nie jest zobligowany do wykorzystania "wszystkich" ťrodków odwoławczych, maj'c do ich dyspozycji wiele - wystarcza wykorzystanie tego, który daje największe gwarancje efektywnoťci.

-          Zakaz kumulacji. Nie s' rozpatrywane skargi co do istoty identyczne ze spraw' już rozstrzygnięt' na gruncie europejskiego systemu ochrony lub ze spraw', poddan' innej procedurze międzynarodowej, o ile nie zawieraj' nowych, istotnych informacji. Dotyczy to spraw, inicjowanych przez ten sam podmiot. Nie jest wykluczone składanie identycznych skarg przez różne podmioty, przy czym zwykle takie skargi s' rozpatrywane ł'cznie.

-          Zakaz nadużywania prawa do skargi. Nadużycie prawa do skargi oznacza: wyst'pienie ze skarg' w celu uniknięcia odpowiedzialnoťci karnej, pieniactwo, przedstawianie fałszywych informacji, nie przedstawianie informacji na wezwanie Komisji, ujawnienie szczegółów postępowania niejawnego, wykorzystywanie prawa do skargi z pobudek czysto politycznych, nawet przedwczesne poinformowanie opinii publicznej o fakcie złożenia skargi.

-          Zakaz występowania ze skargami, niezgodnymi z Europejsk' Konwencj' Praw Człowieka. Niezgodnoťć ta może przybierać różne formy. Tak' skarg' jest skarga, która dotyczy naruszenia praw, które nie s' gwarantowane Konwencj' Europejsk' lub jej protokołami dodatkowymi; skarga wniesiona przeciwko państwu, które nie złożyło deklaracji o uznaniu prawa do skargi indywidualnej; jeťli podniesione naruszenie miało miejsce przed ratyfikowaniem Konwencji przez państwo pozwane; jeťli naruszenie nast'piło poza terytorium, objętym władztwem państwa pozwanego albo na terytorium, za które państwo pozwane co prawda jest odpowiedzialne, jednak nie złożyło deklaracji w trybie art. 63 ust. 1 Konwencji; jeťli sprawa jest zwi'zana z naruszeniem praw, gwarantowanych Konwencj' przez jednostki, za których działanie państwo nie odpowiada.

-          Ratio temporis czy też zakaz retroaktywnoťci skargi. Przedmiotem skargi nie mog' być naruszenia praw, dokonane w okresie przed wejťciem w życie Konwencji Europejskiej w danym kraju.

Termin wniesienia skargi
Skarga indywidualna powinna być wniesiona w terminie szeťciu miesięcy od wydania ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy przez organ państwa. Termin "ostateczne" odnosi się do tego rozstrzygnięcia, które zostało wydane w wyniku korzystania przez powoda z ostatniego na gruncie prawa wewnętrznego z dostępnych i skutecznych ťrodków ochrony. Termin biegnie od daty poinformowania o rozstrzygnięciu skarż'cego. Jeťli prawo krajowe w danym przypadku nie daje jednostce do dyspozycji żadnych ťrodków ochrony prawnej, termin szeťciomiesięczny biegnie od daty przeprowadzenia działań lub podjęcia decyzji, naruszaj'cych prawa, chronione Konwencj' Europejsk'. Za datę wpłynięcia skargi uważa się dzień, w którym skarż'cy wyst'pił z pismem, z którego wynikał zamiar złożenia skargi. W szczególnych okolicznoťciach za usprawiedliwione uznaje się wyst'pienie ze skarg' po upływie terminu. Ponadto akceptowane bywaj' skargi, odnosz'ce się do przypadków ci'gle jeszcze trwaj'cych naruszeń (lub ich skutków).

Najczęťciej zadawane pytania

1.    Kto może wnieťć skargę do Trybunału?
Podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zgodnie z zapisem art. 34 Konwencji jest "... każda osoba, organizacja pozarz'dowa lub grupa jednostek, która uważa, że stała się ofiar' naruszenia przez państwo praw zawartych w Konwencji lub jej Protokołach".

2.    Co może być przedmiotem skargi?
Przedmiotem skargi może być tylko naruszenie tego prawa, którego ochronę gwarantuje Konwencja. Jeżeli skarga nie daje się pogodzić z postanowieniami Konwencji lub jej Protokołów, Trybunał uzna j' za niedopuszczaln'.

3.    Przeciwko komu mogę wnieťć skargę
Przedmiotem skargi może być jedynie działanie państwa lub akt władzy publicznej. Skarżymy pańtwo. Trybunał nie zajmie się skargami wnoszonymi przeciwko osobom fizycznym lub organizacjom prywatnym, chyba , że wykonuj' one zdania z zakresu władzy publicznej. Należy również pamiętać o tym, że w przypadku Polski Trybunał rozpatrzy tylko takie sprawy, które miały miejsce po dniu 30 kwietnia 1993 r. Jest to dla Polaków data wyznaczaj'ca pocz'tek objęcia jurysdykcj' Trybunału naszych praw i wolnoťci gwarantowanych Konwencj'

4.    Jaki jest termin złożenia skargi?
Skarż'cy może wnieťć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w ci'gu szeťciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji, będ'cej podstaw' do wyst'pienia ze skarg'. Jeżeli skarga wpłynie do Strasburga po upływie tego terminu, zostanie przez Trybunał odrzucona ze względów formalnych.

5.    Od czego zacz'ć, jeżeli chcę wyst'pić ze skarg' do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
Jeżeli już wyczerpiemy wszystkie dostępne ťrodki a decyzja s'du nadal nas nie satysfakcjonuje i decydujemy się na złożenie skargi do Strasburga, to pierwsz' rzecz' jak' powinniťmy w tej sytuacji zrobić jest napisanie listu do Trybunału w języku ojczystym, w którym przedstawimy powody zwrócenia się do strasburskiej instancji. Przede wszystkim list ten powinien zawierać:
1. Krótkie przedstawienie sprawy
2. Okreťlenie, które z praw zostało naruszone
3. Informacje o wykorzystanych ťrodkach
4. Zestawienie wydanych decyzji z krótk' informacj' o ich treťci, dacie wydania i organie, który je podj'ł. Należy doł'czyć do tych informacji kopie przedstawianych decyzji.
List ten należy wysłać na następuj'cy adres:

The Registrar
European Court of Human Rights
Council of Europe
F-67075 Strasbourg Cedex
Francja

6.     Czy mogę pisać pisma do Trybunału w języku ojczystym?
Językami oficjalnymi Trybunału s' francuski i angielski, ale funkcjonuj' przy nim jednostki odpowiedzialne za tłumaczenia. St'd też zarówno list jak i skargę możemy napisać w języku polskim. Należy jednak pamiętać o tym, przedstawiciele państw maj' obowi'zek posługiwać się jednym z oficjalnych języków Trybunału. Dla skarż'cego wi'że się to z tym, że replikę odpowiedzi państwa na skargę otrzyma w języku angielskim lub francuskim. Trybunał nie dokonuje tłumaczeń.

7.    Jak' czynnoťć uznaje się za datę wniesienia skargi?
Data wysłania skargi uznawana jest za datę wniesienia skargi.

8.    Co dzieje się po wysłaniu listu do Trybunału?
Po wysłaniu listu skarż'cy musi być przygotowany na dwie możliwoťci:
zostanie poproszony o uzupełnienie dokumentacji,
otrzyma formularz skargi, który jest formaln' podstaw' jej zbadania. W pierwszy przypadku należy po prostu dokonać wszelkich uzupełnień w podanym przez Trybunał czasie. W tym miejscu bardzo ważne jest sumienne przestrzeganie wyznaczonych terminów. Natomiast w drugim przypadku należy bardzo dokładnie wypełnić przesłany formularz.

9.    Jakie informacje muszę podać w formularzu skargi?
Formularz składa się z 8 częťci.
1. Strony
Ta częťć to nic innego jak podanie danych wymaganych od nas zazwyczaj przy wypełnianiu urzędowych druków: imię, nazwisko, płeć, adres itp. Również zostaniemy w tej częťci poproszeni o podanie danych reprezentanta, jeżeli się na niego zdecydujemy.
2. Oťwiadczenie dotycz'ce stanu faktycznego
Przedstawiamy tu w sposób zwięzły i jasny fakty stanowi'ce meritum sprawy. Bardzo ważna jest chronologia przedstawianych zdarzeń. Musimy jak najdokładniej odtworzyć kolejnoťć i daty opisywanych zdarzeń.
3. Oťwiadczenie o domniemanych naruszeniach Konwencji
W tym punkcie swoje odbicie znajduje stwierdzenie, że Trybunał rozpatruje tylko takie skargi , które dotycz' egzekwowania praw zawartych w Konwencji. Należy tu dokładnie wyjaťnić, które z przepisów Konwencji zostały naruszone i uzasadnić to odnosz'c się do wydarzeń opisanych w punkcie 2.
4. Oťwiadczenie dotycz'ce art.35 §1 Konwencji
Rozdział ten zawiera w sobie 3 częťci, które maja pozwolić na weryfikację podjętych przez skarż'cego odwoławczych ťrodków krajowych.
5. Oťwiadczenie czego domaga się skarż'cy
W tym punkcie formularza należy przedstawić, co mamy zamiar osi'gn'ć składaj'c skargę do Trybunału. Skarż'cy powinien okreťlić swoje roszczenia w stosunku do pozwanego państwa i ogólnie nakreťlić warunki zadoťćuczynienia.
6.Oťwiadczenie dotycz'ce postępowania przed innymi organami międzynarodowymi
Trybunał to nie jedyny organ przed którym Polacy mog' dochodzić swoich praw i wolnoťci. Przykładowo choćby na mocy Protokołu Fakultatywnego do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych uprawnieni s' także do wnoszenia skarg do Komitetu Praw Człowieka, adekwatnie w sytuacji naruszenia przez państwo-stronę Protokołu praw gwarantowanych w/w Paktem. St'd właťnie skarż'cy powinien zaznaczyć czy jego skarga była już przedmiotem badań, czy orzeczeń innych dostępnych dla niego instytucji. Ważne jest, by podać wszelkie szczegóły dotycz'ce ewentualnych postępowań: nazwę organu, daty oraz treťci podjętych decyzji. Należy też doł'czyć kopie dokumentacji. Trybunał nie orzeka bowiem w sprawach, które s' lub były rozpatrywane przez inny organ międzynarodowy.
7. Wykaz dokumentów
Jest to punkt niezwykle istotny. Skarga będzie przedstawiać mał' wartoťć bez doł'czonej do niej dokumentacji, która jest podstawowym dowodem w sprawie w postępowaniu przed Trybunałem. Należy więc zał'czyć tu kopie wszystkich decyzji, na które powoływaliťmy się w poprzednich rubrykach, jak i wszystkie te, które w naszej ocenie mog' być dowodem w sprawie. Powinniťmy ułożyć ich chronologiczny wykaz. Trzeba jednak pamiętać o podstawowych zasadach, których należy przestrzegać kompletuj'c go:
- kopie wyroków i decyzji powinny zawierać uzasadnienia, a nie tylko sama sentencję orzeczenia,
- doł'czamy wył'cznie dokumenty zwi'zane z przedstawianymi przez nas do rozpatrzenia zarzutami.
8. Deklaracja i podpis
Podpis musi złożyć skarż'cy. Może się jednak zd'żyć, że skarga zostanie wniesiona przez jego przedstawiciela. W takim wypadku to on będzie sygnatariuszem, ale do skargi musi zostać zał'czony odpowiedni dokument pełnomocnictwa, podpisany przez skarż'cego.
Pobierz formularz skargi (po polsku)
Pobierz oficjaln' informację "Jak wypełnić formularz skargi" (po polsku)
Pobierz oficjalny dokument "Informacja dodatkowa dla osób składaj'cych skargę przeciwko Polsce" (po polsku)
Pobierz wyci'g z Regulaminu Trybunału (art. 47) (po polsku)

10.   Czy mogę liczyć na jak'kolwiek pomoc prawn' w postępowaniu przed Trybunałem?
Skarż'cy nie będ'cy w stanie opłacić prawnika, po uprzednim wykazaniu tego przed Trybunałem mog' ubiegać się o przyznanie pomocy prawnej dla prawidłowego prowadzenia sprawy. Wi'że się to oczywiťcie z dostarczeniem przez skarż'cego oťwiadczenia o:
- posiadanym maj'tku,
- dochodach,
- zobowi'zaniach finansowych
oraz potwierdzenia tych danych przez odpowiedni urz'd. W przypadku Polski jest to Urz'd Skarbowy właťciwy dla stałego miejsca zamieszkania. Cała ta procedura może mieć miejsce po otrzymaniu przez skarż'cego repliki odpowiedzi państwa. Do tego momentu jest on skazany na własn' inicjatywę w tym względzie.

11.   Na co powinienem szczególnie zwrócić uwagę pisz'c skargę do Trybunału?
Należy pamiętać o tym, ze w skardze nie można odwoływać się do treťci wyroku wydanego na niekorzyťć skarż'cego. Trybunał nie jest bowiem jeszcze jednym s'dem w toku instancji, który ma kontrolować, czy wyrok był sprawiedliwy. Należy to wył'cznie do s'dów krajowych. Zadanie Trybunału ogranicza się w takich sprawach do oceny, czy wyrok został wydany w drodze rzetelnego procesu s'dowego z zachowaniem wszystkich gwarancji zawartych w art. 6 Konwencji. O tym warunku skarż'cy musz' szczególnie pamiętać. Skargi ograniczaj'cej się do zarzutu, że wyrok był niesprawiedliwy nie należy więc w ogóle wysyłać do Strasburga, ponieważ i tak zostanie odrzucona.

12.   Czy muszę ujawniać swoj' tożsamoťć w postępowaniu publicznym przed Trybunałem?
Może zdarzyć się tak, że wnosz'c skargę do Trybunału z jakichť względów nie będziemy chcieli publicznie ujawniać naszej tożsamoťć. Taka możliwoťć jest dopuszczalna. Należy jednak poinformować o tym już w samej skardze i przedstawić racjonalne argumenty motywuj'ce nasze odst'pienie od zasady publicznego dostępu do informacji w postępowaniu przed Trybunałem.

13.   Jakie s' etapy postępowania przed Trybunałem?
Pierwszy etap postępowania polega na badaniu dopuszczalnoťci skargi przez Komitet, który następnie, w drodze jednomyťlnego głosowania, podejmuje jedn' z trzech decyzji. Może uznać skargę za dopuszczaln' i przekazać j' do rozpoznania Izbie, stwierdzić jej niedopuszczalnoťć lub skreťlić sprawę z wokandy. Decyzja o niedopuszczalnoťci skargi oznacza ostateczne zakończenie postępowania w sprawie. Wykreťlenie z wokandy, również kończ'ce postępowanie, następuje wtedy, gdy np. skarga zostaje przez skarż'cego wycofana lub nast'piło polubowne załatwienie sprawy. Decyzja o dopuszczalnoťci całkowitej lub częťciowej oznacza kontynuację postępowania. Drugi etap odbywa się przed składem orzekaj'cym Izby. Bada ona ponownie dopuszczalnoťć skargi, jednomyťlnie lub większoťci' głosów podejmuje decyzję w przedmiocie dopuszczalnoťci, a następnie rozpoznaje j' merytorycznie. Jeżeli sprawa jest skomplikowana, to do momentu wydania wyroku Izba może przekazać j' do rozpoznania Wielkiej Izbie, chyba że strony temu się sprzeciwi'. Merytoryczna decyzja Izby ma charakter wyroku ostatecznego, jeżeli żadna ze stron nie wniesie o dalsze postępowanie. W ci'gu trzech miesięcy od decyzji Izby strony mog' wnieťć o rozpoznanie sprawy przez Wielk' Izbę. Orzekanie na tym etapie ma charakter postępowania drugiej instancji. Nie jest to jednak automatyczne, gdyż o dopuszczeniu sprawy do tego postępowania decyduje Wielka Izba w składzie 5 sędziów. Merytoryczna decyzja Wielkiej Izby po ponownym rozpoznaniu sprawy jest ostatecznym wyrokiem w danej sprawie .Na każdym z opisanych powyżej etapów możliwe jest ponadto polubowne załatwienie sprawy między rz'dem a skarż'cym. W takim przypadku Trybunał wydaje decyzję o skreťleniu sprawy z wokandy.

14.   Na czym polega zasada publicznoťci rozpraw przed Trybunałem?
Tocz'ce się przed Trybunałem rozprawy maj' charakter publiczny. Ich jawnoťć może być wył'czona z powodu np. ochrony życia prywatnego, ze względu na bezpieczeństwo państwowe czy porz'dek publiczny. Obowi'zuj'ca w Trybunale zasada publicznoťci rozpraw poci'ga za sob' skutki tego rodzaju, że od momentu rejestracji skargi, wszystkie zwi'zane z ni' dokumenty powinny być publicznie dostępne. Wyj'tek stanowi' tu jedynie dokumenty zwi'zane z negocjacjami ugodowymi.

15.   Czym kończy się postępowanie przed Trybunałem?
Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka kończy się orzeczeniem wydanym przez Izbę rozpatruj'c' dan' sprawę. Orzeczenie to jest odpowiedzi' na pytanie czy nast'piło naruszenie Konwencji i w jaki sposób. Izba orzeka w nim także o zadoťćuczynieniu oraz o kosztach i wydatkach.

16.   Jakie s' skutki prawne orzeczeń Trybunału?
Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka s' ostateczne, jednak nie uchylaj' automatycznie, naruszaj'cych Konwecję orzeczeń s'dów krajowych. W przypadku stwierdzenia przez Trybunał naruszenia przez państwo postanowień Konwencji, na państwach spoczywa obowi'zek dostosowania sytuacji prawnej i faktycznej do jej wymogów. Może to być np. wznowienie procesu, wydanie decyzji o wypłaceniu odszkodowania, zwolnienie z aresztu, a nawet zmiana przepisów prawnych. Jeżeli żadne działanie tego rodzaju nie może być zrealizowane Trybunał orzeka, gdy zachodzi taka potrzeba, słuszne zadoťćuczynienie pokrzywdzonej stronie. Organem odpowiedzialnym za egzekucję orzeczeń jest Komitet Ministrów Rady Europy.